Kent mobilyaları, kentin açık alanlarına yani parklara, yollara, refüjlere, yeşil alanlara, dinlence alanlarına konulan simgesel, fonksiyonel ya da sanatsal etkileri olan; heykel, anıt, su elemanları, oyuncaklar veya mekansal düzenlemelerin parçalarıdırlar.

İzmir için örnek verecek olursak Karşıyaka sahilindeki “Yunuslar heykeli”, “İnsan hakları anıtı”, Yenişehir’deki “Barış anıtı”, çeşitli parklardaki heykeller sayılabilir. Bunlara son günlerde yeni örnekler eklendi. Bu örnekler, Bayraklı, İnciraltı, ve Buca’daki parklara konular askeri jet uçaklarıdır. Kimileri tarafından ilginç olarak değerlendirilirken kimileri tarafından da “savaş kışkırtıcılığı” yaptığı şeklinde yorumlanan bu uçaklar hakkında birkaç şey söylemek istiyorum.

Askeri uçak, askeri top, savaş gemisi ve benzeri elemanların amaçlarını en iyi yansıtacak şekilde  düzenlenecek; açık alan sergisi, müze, şehitlik gibi yerlerde sergilenmesi daha doğru olur kanısındayım. Çanakkale savaşlarında emeği geçen unutulmaz “Nusret” mayın gemisi, Çanakkale’de böyle bir alanda sergilenmektedir. Gene Hava eğitim komutanlığının önünde bir askeri uçak yıllardır sergilenmektedir ve bu kimseyi de rahatsız etmemektedir. Hatta milli duygularımızı güçlendirerek, ulusal özgüvenimizi artırmaktadır.

Medyada özellikle televizyonlarda vurdulu kırdılı, savaş ve kavga ağırlıklı yayınların çoğaldığı, hatta çocuklar için yapılan çizgi filimlerin bile uzay savaşçılarının ya da savaşçı “Ninja” ların tiplemelerinin ağırlık kazandığı bir dönemde çocukların ve gençlerin bunlardan etkilenmemesi beklenemez. Böyle bir filmi izleyen çocuğun tedirginliğini ve gerginliğini görünce onun etkisini hissedebilirsiniz.

Medyada böyle bir etki ortamı varken, ağırlıklı olarak çocuklara, gençlere ve yaşlılara hizmet veren park, rekreasyon alanı gibi dinlence yerlerinde daha barış ağırlıklı, sevgi ve sanat ağırlıklı enstrümanların kullanılması doğru olacaktır. Kent içinde sınırlı bir alana sahip olan park ve dinlence alanlarında, özellikle sanat ağırlıklı heykellerin, hareketli su elemanlarının, uygulama ortamı bulması iyi bir fırsat olabilir. Hatta sanatçıların, çocuk ve gençlerle kaynaşabileceği açık hava sanat atölyeleri bile oluşturulabilir.

Bu gün için masumane gibi görünse de, gelecekte; parklara savaş uçaklarını koymanın bir moda olacağı, tüm kentlere yayılabileceği gibi bir ihtimali düşünmek, hatta konacak savaş uçağı bulunamadığı takdirde askeri top ve tankların kentsel mobilya olarak kullanılabilme ihtimali olduğunu varsaymak bile insanın tüylerini ürpertmektedir. Bunun benzeri bir deneyim, Karşıyaka sahili Girne caddesi karşısına yıllar öncesi bir askeri topun konması ile yaşanmış idi. Hatta bu topun yönü, Yunanistan ile diplomatik bir sorun olmuş, topun yönü caddeye çevrilince de halkın tepkisini almıştı. Bu topun tepkiler sonucu kaldırılmasını takiben aynı yere konan “yunuslar heykeli” ve etrafında oluşturulan su elemanı, amaç ve imaj açısından iyi bir uygulama olmuştur.

Milli duyguları pekiştirecek, çocuklara ve gençlere savaş gemisi, savaş uçağı, toplar gibi araçları tanıma fırsatı vermek için kentin dışında ayrılacak alanlarda sergiler oluşturulabilir. Hatta bunlar açıklayıcı bilgiler içeren uygulamalarla da zenginleştirilebilir. TCDD’nin Selçuk’ta oluşturduğu “Buharlı lokomotifler sergisi” artık kullanımdan çıkmış ancak bir dönemin teknoloji ve güç aracı olan buharlı lokomotiflerin bir çok modelinin sergilendiği başarılı bir sergi uygulamasıdır. Bu başarılı uygulamaya benzer, kent dışında yakın bir sahilde “Deniz araçları müzesi”, gene kent dışında bir çok uçağın sergilenebileceği, amatör havacılık eğitiminin verilebileceği “havacılık müzesi” oluşturulması isabetli çözümler olabilir. Şu anda parklardaki mevcut uçaklar da “hava şehitliği”ne konarak bunlara uygun bir anlam da yüklenebilir.

Ulu önder Atatürk’ün “Yurtta sulh, cihanda sulh” kavramının özellikle çocuk ve gençlere dönük park ve dinlence alanlarında, sanat ağırlıklı ifadesini bulacak enstrüman ve organizasyonlarla daha iyi aşılanabileceğini, böylesi uygulamaların projelerinin kullanacak olan çocuk, genç ve yaşlıların da görüş ve beklentileri alınarak oluşturulması gerektiğini düşünüyorum.

Bu tip projeleri gerçekleştirecek olan seçilmiş yerel yöneticiler, demokrasinin de iyi bir göstergesi olarak artık kent parklarına savaş uçaklarını değil, sevgi çiçekleri ve heykellerini koymalıdırlar. Bu, sanatın topluma yakınlaşması için de iyi bir fırsat olacaktır.

Geri